Çelik yapılarda genellikle sanayi tiplerinde görebileceğiniz kreyn vinçlerini taşıma görevi gören kreyn guseleri ve kreyn kirişlerine ait detaylandırmalar çelik modelleme ve yerin uygulama şeklinde 2 görsel olarak sunulmuştur.
Endüstriyel yapılarda kreyn vinçleri 5t,10t,20t ve bunlar gibi türleri bulunmaktadır ve bu vinçler taşıdıkları yüklerden dolayı çelik yapıya dinamik ve statik bazı etkilerde bulunur. Bu etkiler de göz önünde bulundurularak çelik yapı tasarlanır. Yukarıda gördüğünüz tasarım modellemesine uyulmuş bir fabrika projesidir.
Çelik yapılarda temel olarak iki tip birleşim yöntemi vardır. Bunlar bulonlu birleşimler ve kaynaklı birleşimlerdir. Kaynaklı birleşimler daha çok imalathanede yapılması tercih edilen birleşimlerdir. Bulonlu birleşimler ise şantiyede kolaylıkla yapılabilen ve fabrika yapılarında sıkça tercih edilen birleşim türüdür. Sökülebilmesi özelliğiyle bulonlu birleşime sahip bir yapıyı aynı şekilde farklı bir bölgede hatta farklı bir şehirde bile yeniden uygulayabilirsiniz. Bu tarz birleşim örneklerinden birkaçı aşağıda görüldüğü gibidir:
Şekil 1: UPN profil ile modellenmiş cephe aşıkları mafsallı birleşim örneği.
Şekil 2: Kafes çatı sistemine sahip bir çelik yapının kolon birleşim örneği.
Şekil 3: Çelik makas sisteminin betonarme kolon üzerine moment aktarmayan bir birleşimi.
Şekil 4: Çelik tonoz çatı sisteminin kolon-kiriş orta ve kenar birleşimleri.
Şekil 5: Çelik yapılardaki çatı çaprazlarının (stabilite elemanlarının) çatı kirişine ve aşık ortasına moment aktarmayan bir birleşim ile bulonlu bağlanması. Burada çatı çaprazları orta birleşim plakası aşığa kaynaklandığı için 4 parça olarak teşkil edilmiştir. Eğer çaprazları çatı kirişi gövdesinden bağlamanız gerekiyorsa çaprazları 3 parça olarak biri boylu boyunca kirişten kirişe gidecek şekilde ve diğer iki çaprazın yine ara plaka ile ona bağlanacak şekilde uygulanması gerekmektedir.
Yükleme kombinasyonları inşaatın yapım aşamasındaki ve yapımdan sonraki dönemdeki maruz kalacağı yüklerin gerçeğe uygun olarak yapıya etkitilmesi ve yapının mühendisliğin şartı olan en ekonomik ve en güvenli yapı şartlarına uygun olarak tasarlanması için kullandığımız farklı yüklerin farklı katsayılarla bir arada yapıya etkitilmesidir.
Yük Tanımları:
D : Ölü Yük
L : Hareketli Yük
Lr : Çatı Hareketli Yükü
W: Rüzgar Yükü
S : Kar Yükü
E : Deprem Yükü
R : Yağmur veya Buz Yükü
Tasarım felsefeleri 2 gruba ayrılır:
1. ASD (Emniyet gerilmelerine göre tasarım)
Temel ASD yük kombinasyonları (ASCE/SEI 7‐10 Bölüm 2.3):
D
D + L
D + (Lr or S or R)
D + 0.75L + 0.75(Lr or S or R)
0.6D + W
D + 0.75(0.6W) + 0.75L + 0.75(Lr or S or R)
D + (0.6W or 0.7E)
D + 0.75(0.7E) + 0.75L + 0.75S
0.6D + 0.7E
2. LRFD (Yük ve mukavemet çarpanına göre tasarım)
Temel LRFD yük kombinasyonları (ASCE/SEI 7‐10 Bölüm 2.3):
1.4D
1.2D + 1.6L + 0.5(Lr or S or R)
1.2D + 1.6(Lr or S or R) + (L or 0.5W)
1.2D + 1.0W + L + 0.5(Lr or S or R)
0.9D + 1.0W
1.2D + 1.0E + L + 0.2S
0.9D + 1.0E
Türk Yönetmelikleri
Temel TS500 yük kombinasyonları (Betonarme Yapılar için):
1.4D + 1.6L
1.0D + 1.3L + 1.3W
0.9D + 1.3W
1.0D + 1.0L + 1.0E
0.9D + 1.0E
Deprem Yönetmeliği ve TS648’e Göre Temel Yük Kombinasyonları:
G + Q
G + Q ± Ex ± 0.3Ey
G + Q ± 0.3Ex ± Ey
0.9G ± Ex ± 0.3Ey
0.9G ± 0.3Ex ± Ey
G ± W+ Q Wx
G + Q ± Wy
0.9G ± Wx
0.9G ± Wy
Yük ve yükleme kombinasyonlarını kullandığınız analiz programına tanımlamadan önce ilgili yönetmelikleri kontrol etmenizi öneririz. Zira yönetmeliklerde hangi durumlarda bu yük kombinasyonları kullanılır, hangi durumlara dikkat edilmelidir, çelik yapılarda veya betonarme yapılarda nelere dikkat edilmelidir ayrıntılı bir biçimde yazmaktadır. Özellikle yabancı yönetmelikleri inceleyiniz. Türk yönetmeliklerinde bulunmayan birçok ayrıntıyı bulabilirsiniz. Buradaki kombinasyonlar sadece fikir edinmeniz açısından verilmiştir. Asıl kaynaklar referans olarak verilen yönetmeliklerdir.
Konsol kirişler-aşıklar moment hesabı, sehim kontrolü
Konsol kirişler-aşıklar moment hesabı, sehim kontrolü
Konsol kirişlere betonarme yapılarda çok limitli şartlarda izin verilirken çelik yapılarda bu limitler betonarmeye göre çok daha fazla aşılabilir. Örneğin betonarme yapılarda 2 metreyi bulan konsol kirişler çok nadir görülür ancak çelik yapılarda 5 metre, uygulamasına göre 10 metreleri bulan konsollar yapılabilir.
Konsol kiriş demek, kiriş elemanının bir ucu veya bir noktası mesnetlenmişken son noktası veya mesnet üzerinden devam eden ve sonlanan noktası boşta yani herhangi bir mesnet tarafından tutulmuyorsa bu tarz kirişlere konsol kiriş denir.
Hiç lafı uzatmadan öncelikle konsollarda moment hesabı, moment denklemi ve virtüel iş yöntemi ile çarpım tablolarından faydalanarak hesaplanmış sehim denklemi sunalım.
Resmi büyütmek için üzerine tıklayınız.
Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi konsol kirişin uç noktasındaki moment qL^2/2 (ağırlık x uzunluk) ve konsol uç noktasındaki sehim ise qL^4/8EI (uzunluk)'dır.
TS648 Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları yönetmeliğine göre konsol kirişlerde konsol uç noktasının sehim şartı konsol açıklığının 1/250'sinden küçük olması şeklindedir. Yani konsol uç noktasındaki sehim < L/250.
Konsol çalışan kirişlerin gerçek hayattaki uygulamaları stadyumlar, sundurmalar, benzinlik kanopileri (benzin istasyonlarında pompaların bulunduğu bölgelerin üzerini kapatan çatı tipi düşük eğimli yapı) şeklinde örneklendirilebilir.
Konsol nedir? Konsol kiriş ne demek? Konsol nasıl çalışır? Konsol moment formülü, konsol sehim formülü? Virtüel iş teoremi, çarpım tablosu.
